હરિયાળી તીજ હિન્દુ ધર્મના તહેવારોમાં એક ખાસ પર્વ છે, જે સાવનના મહિનામાં ખૂબ ઉત્સાહ અને શ્રદ્ધાથી ઉજવવામાં આવે છે. આ તહેવાર ખાસ કરીને સુહાગિન સ્ત્રીઓ માટે ખૂબ જ મહત્વનો માનવામાં આવે છે. આ દિવસે સ્ત્રીઓ પોતાના પતિના લાંબા આયુષ્ય, સ્વાસ્થ્ય અને ખુશાલીની કામના માટે વ્રત રાખે છે. આ ઉપરાંત, કુંવારી કન્યાઓ પણ પોતાના મનગમતા વર મળે તેવી કામનાથી આ વ્રત રાખે છે.
હરિયાળી તીજ 2025 આ વર્ષે 27 જુલાઈના રોજ ઉજવવામાં આવશે, જે સાવનના શુક્લ પક્ષની તૃતીયા તિથિને પડે છે. આ દિવસની પૂજા વિધિ, મુહૂર્ત અને મહત્વ સાથે જોડાયેલી ઘણી ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક વાતો છે, જે જાણવી દરેક શ્રદ્ધાળુ માટે જરૂરી છે.
હરિયાળી તીજ 2025 ની તિથિ અને મુહૂર્ત
હરિયાળી તીજ સાવન માસની શુક્લ પક્ષની તૃતીયા તિથિએ ઉજવવામાં આવે છે. પંચાંગ પ્રમાણે, 2025માં આ તિથિ 26 જુલાઈની રાત્રે 10:41 વાગ્યાથી શરૂ થઈને 27 જુલાઈની રાત્રે 10:41 વાગ્યા સુધી રહેશે. ધાર્મિક રીતે આ દિવસ ઉદયા તિથિ પ્રમાણે ઉજવવો શુભ માનવામાં આવે છે, તેથી 27 જુલાઈ 2025ના રોજ હરિયાળી તીજનો તહેવાર ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવશે. આ સમય પૂજા, વ્રત અને અન્ય ધાર્મિક ક્રિયાઓ માટે અત્યંત શુભ માનવામાં આવે છે.
હરિયાળી તીજનું ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક મહત્વ
હરિયાળી તીજનું ધાર્મિક મહત્વ દેવી પાર્વતી અને ભગવાન શિવના લગ્ન સાથે જોડાયેલું છે. પૌરાણિક કથા અનુસાર, દેવી પાર્વતીના પિતા તેમનું લગ્ન ભગવાન વિષ્ણુ સાથે કરાવવા માંગતા હતા, પરંતુ પાર્વતીનું હૃદય ભગવાન શિવ માટે હતું. તેઓ પોતાના પતિ શિવને મેળવવા માટે જંગલમાં તપસ્યા કરતી રહી. તેમની તપસ્યાથી પ્રસન્ન થઈને શિવજીએ તેમને લગ્ન માટે સ્વીકાર્યા. આ શુભ દિવસ સાવનના શુક્લ પક્ષની તૃતીયા તિથિ હતો, જેને હરિયાળી તીજ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.
આ પર્વ પ્રકૃતિની હરિયાળી સાથે જોડાયેલ હોવાને કારણે પણ મહત્વનું છે. સાવનનો મહિનો ખેતરોમાં હરિયાળી લાવે છે, તેથી જ તેને "હરિયાળી તીજ" કહેવામાં આવે છે. આ દિવસે સ્ત્રીઓ પ્રાકૃતિક સુંદરતા અને સમૃદ્ધિ માટે પણ પ્રાર્થના કરે છે.
હરિયાળી તીજ પૂજા વિધિ
હરિયાળી તીજની પૂજા વિધિમાં ઘણા ખાસ ધાર્મિક અનુષ્ઠાનો હોય છે જેને સાવચેતી અને શ્રદ્ધાથી નિભાવવામાં આવે છે.
- પૂજાના એક દિવસ પહેલાં: વ્રતી સ્ત્રીઓએ સાત્વિક આહાર લેવો જોઈએ અને હાથમાં મહેંદી લગાવવી જોઈએ, જે આ વ્રતની એક ખાસ પરંપરા છે.
- સવારનો આરંભ: વ્રતી સ્ત્રીઓએ વહેલા ઉઠીને સ્નાન કરવું અને નવા વસ્ત્રો પહેરવા. આ દિવસે કાળા, સ્લેટી અથવા જાંબલી રંગના કપડાં પહેરવાથી બચવું જોઈએ કારણ કે આ રંગો વ્રત માટે શુભ માનવામાં આવતા નથી.
- શૃંગાર: નવા વસ્ત્રો પહેર્યા પછી 16 પ્રકારનો શૃંગાર કરવાની પરંપરા છે, જેમાં મહેંદી, આભૂષણો અને હળવા શૃંગારનો સમાવેશ થાય છે.
- પૂજા સ્થળ સજાવવું: પૂજા માટે એક ચોકી પર લાલ રંગનું વસ્ત્ર પાથરવું. માટીમાંથી બનાવેલી માતા પાર્વતી અને ભગવાન શિવની મૂર્તિઓ સ્થાપિત કરવી. જો પોતે મૂર્તિ ન બનાવી શકે તો બજારમાંથી પણ આ મૂર્તિઓ ખરીદી શકાય છે.
- પૂજા અનુષ્ઠાન: માતા પાર્વતીને સિંદૂર લગાવવું અને સુહાગના સામાન અર્પણ કરવા. શિવજીને ફૂલ, ધૂપ, ફળ અને નૈવેદ્ય અર્પણ કરવા. ત્યારબાદ હરિયાળી તીજની કથા સાંભળવી અને આરતી કરવી.
- વ્રતનો સંકલ્પ: પૂજા પછી સંકલ્પ લેવો અને આખો દિવસ વ્રતનું પાલન કરવું. બીજા દિવસે સવારે વ્રત ખોલવું.
હરિયાળી તીજ દરમિયાન શું કરવું?
હરિયાળી તીજના દિવસે સ્ત્રીઓ આખો દિવસ વ્રત રાખે છે અને પતિના લાંબા આયુષ્ય માટે ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતીની પૂજા કરે છે. આ દિવસે વ્રતી સ્ત્રીઓ પ્રાકૃતિક તત્વો સાથે જોડાયેલી રહે છે. કેટલીક જગ્યાએ સ્ત્રીઓ ઝૂલા ઝૂલે છે, જે સુખ-શાંતિ અને સમૃદ્ધિનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. ખાસ વાત એ છે કે આ દિવસે કાચા કેરી, લીમડાના પાન, ગોળ અને તુલસીના પાનનું ખાસ મહત્વ હોય છે. ઘરોમાં તુલસીના છોડની પૂજા પણ થાય છે, જે જીવનમાં ખુશાલી અને સકારાત્મક ઉર્જાનો સંકેત છે.
સાવન માસ અને હરિયાળી તીજનો વિશેષ સંબંધ
સાવનનો મહિનો ભગવાન શિવને સમર્પિત છે અને તે આખા વર્ષમાં સૌથી શુભ માનવામાં આવે છે. આ મહિના દરમિયાન આખા ભારતમાં સાવનના વ્રત, ભજન-કીર્તન, શિવાલયોમાં દર્શન અને પૂજાનો સિલસિલો ચાલુ રહે છે. આ જ મહિનામાં પડતી હરિયાળી તીજ, સાવનની હરિયાળી અને સમૃદ્ધિનો ઉત્સવ છે. આ પર્વ માત્ર ધાર્મિક દ્રષ્ટિકોણથી જ નહીં, પણ સામાજિક અને સાંસ્કૃતિક રીતે પણ સ્ત્રીઓના જીવનમાં ખુશી અને ઉત્સાહ લાવે છે. હરિયાળી તીજ પર સ્ત્રીઓ એકબીજાના ઘરે જઈને મળે છે, ભેળવે છે, અને પોતાના સંબંધોને મજબૂત બનાવે છે.
હરિયાળી તીજ: પ્રાકૃતિક સૌંદર્યનો ઉત્સવ
આ પર્વનો એક બીજો પાસું છે જે તેને વધુ ખાસ બનાવે છે. હરિયાળી તીજનું નામ જ આ વાતનું પ્રતીક છે કે આ તહેવાર પ્રકૃતિના હરિયાળા રંગો સાથે જોડાયેલો છે. સાવનના મહિનામાં ખેતરો, ઝાડ-છોડ હરિયાળા હોય છે અને ધરતી પર હરિયાળી છવાયેલી હોય છે. સ્ત્રીઓ આ હરિયાળીને જોઈને પોતાના જીવનમાં ખુશાલી અને સ્વાસ્થ્યની કામના કરે છે.
હરિયાળી તીજના દિવસે કાચા કેરીના પાન અને ગોળથી બનેલા વાનગીઓ બનાવવામાં આવે છે, જે સ્વાદિષ્ટ હોવા ઉપરાંત સ્વાસ્થ્ય માટે પણ લાભદાયક હોય છે. આ તહેવાર પ્રકૃતિ પ્રત્યે સન્માન અને આભાર વ્યક્ત કરવાનું માધ્યમ પણ છે.
હરિયાળી તીજ 2025નું પર્વ માત્ર એક ધાર્મિક વ્રત જ નથી પણ તે સાવનની હરિયાળી અને સમૃદ્ધિનો ઉત્સવ પણ છે. આ તહેવાર સ્ત્રીઓ માટે ખાસ કરીને મહત્વનો છે કારણ કે તે તેમના પરિવાર અને પતિ માટે સ્વાસ્થ્ય, ખુશાલી અને લાંબા આયુષ્યની કામના લાવે છે. પૂજા-પાઠ સાથે સાથે આ પર્વ સામાજિક મેળાવડાનો પણ અવસર પૂરો પાડે છે.
સાવનના મહિનામાં આવતી હરિયાળી તીજ જીવનમાં સકારાત્મક ઉર્જા, સુખ-શાંતિ અને સૌભાગ્યનું પ્રતીક છે. તેથી બધી સ્ત્રીઓ આ દિવસે વ્રત કરીને પોતાના પરિવારની ખુશાલીની કામના કરે છે અને સાથે સાથે પ્રકૃતિના આ ઉપહારનો ઉત્સવ ઉજવે છે.
