ચીન બાંગ્લાદેશના લાલમોનીરહાટ એરબેઝ પર નજર રાખી રહ્યું છે, જે ભારતના સંવેદનશીલ ચિકન નેક પાસે આવેલું છે. આનાથી ભારતની સુરક્ષાને જોખમ વધી શકે છે. ભારતે કુટનીતિક અને સૈન્ય સ્તરે સતર્ક રહેવાની જરૂર છે.
India vs China: ચીન ફરી એકવાર દક્ષિણ એશિયામાં પોતાની ચાલાકી વધારી રહ્યું છે. ખાસ કરીને ભારતના અત્યંત સંવેદનશીલ વિસ્તાર ‘ચિકન નેક’ પાસે આવેલા બાંગ્લાદેશના લાલમોનીરહાટ એરબેઝ પર તેની નજર ગડી છે. આ એરબેઝ દ્વિતીય વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન બનાવવામાં આવ્યું હતું અને સિલીગુડી કોરિડોરની નજીક આવેલું છે. ચિકન નેક ભારતને તેના ઉત્તર-પૂર્વ રાજ્યો સાથે જોડતી માત્ર 20 કિલોમીટર પહોળી પટ્ટી છે, જેને સુરક્ષાની દ્રષ્ટિએ ‘ભારતની જાન’ માનવામાં આવે છે.
ચીનની આ હરકતથી ભારતની ચિંતા વધવી સ્વાભાવિક છે, કારણ કે જો ચીનનો પ્રભાવ અહીં વધે છે તો તે ભારત માટે વ્યૂહાત્મક રીતે મોટો ખતરો બની શકે છે.
લાલમોનીરહાટ એરબેઝ કેમ ખાસ છે?
લાલમોનીરહાટ એરબેઝની પોતાની એક ખાસ ઓળખ છે. આ એરબેઝ દ્વિતીય વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન બનાવવામાં આવ્યું હતું અને તે બાંગ્લાદેશના ઉત્તરી ભાગમાં આવેલું છે. ચીને 2018માં આ એરબેઝ અંગે રસ દાખવ્યો હતો અને ભારતમાં આ સમાચારથી હડકંપ મચી ગયો હતો. તે સમયે બાંગ્લાદેશના વડાપ્રધાન શેખ હસીનાએ સ્પષ્ટ રીતે ચીનના પ્રસ્તાવનો વિરોધ કર્યો હતો.
આ એરબેઝનું સ્થાન સિલીગુડી કોરિડોરની ખૂબ નજીક છે. સિલીગુડી કોરિડોર અથવા ચિકન નેક ભારતના ઉત્તર-પૂર્વ રાજ્યોને જોડતી એક સાંકડી જમીન છે, જે માત્ર 20 કિલોમીટર પહોળી છે. આ રસ્તા પર કોઈપણ પ્રકારનો ખતરો ભારતના ઉત્તર-પૂર્વની સુરક્ષા માટે ઘાતક સાબિત થઈ શકે છે.
ચીનનો વ્યૂહાત્મક ઈરાદો અને ભારતની ચિંતા
ચીનનો ઉદ્દેશ બાંગ્લાદેશ દ્વારા આ એરબેઝનો ઉપયોગ કરીને ભારતની સુરક્ષા વ્યવસ્થામાં સેંધ પાડવાનો હોઈ શકે છે. ચીન સતત બાંગ્લાદેશ સાથે પોતાના સંબંધો મજબૂત કરી રહ્યું છે, જે ભારત માટે ચિંતાનો વિષય છે.
જોકે 2019માં શેખ હસીનાએ બાંગ્લાદેશમાં એક એવિએશન યુનિવર્સિટી બનાવવાની જાહેરાત કરી હતી, પરંતુ ચીનના લોન પ્રસ્તાવને નકારી દેવામાં આવ્યો હતો. તે સમયે કોરોના મહામારીને કારણે યુનિવર્સિટીનું કામ ધીમું પડી ગયું હતું. પરંતુ હવે ચીને ફરીથી બાંગ્લાદેશ સાથે પોતાના સંબંધો મજબૂત કરવાની કોશિશ ઝડપી કરી દીધી છે.
બાંગ્લાદેશમાં રાજકીય પરિવર્તન અને ચીનનો વધતો પ્રભાવ
તાજેતરમાં બાંગ્લાદેશમાં એક નવી અંતરિમ સરકાર બની છે, જેના મુખ્ય સલાહકાર મોહમ્મદ યુનુસ છે. યુનુસે પદ સંભાળ્યા પછી તરત જ ચીનનો પ્રવાસ કર્યો અને બંને દેશો વચ્ચે સંબંધો મજબૂત કરવા અંગે વાતચીત કરી. આ પગલાંથી ભારતમાં સવાલો ઉઠ્યા છે કે ક્યાંક બાંગ્લાદેશ ચીનના પ્રભાવમાં તો નથી આવી રહ્યું.
ભારત માટે આ મોટો ખતરો બની શકે છે કારણ કે બાંગ્લાદેશની વધતી નિકટતાથી ચીન ભારતના વ્યૂહાત્મક હિતો પર કબજો કરી શકે છે. ખાસ કરીને સિલીગુડી કોરિડોર જેવા સંવેદનશીલ વિસ્તારમાં ચીનનું દખલ ભારતની સુરક્ષાને નબળી કરી શકે છે.
ભારત માટે શું છે પડકારો?
ચિકન નેકનું ભૂગોળ ભારત માટે સૌથી નાજુક છે. અહીંથી ઉત્તર-પૂર્વ ભારતનો સંપર્ક બાકીના દેશ સાથે થાય છે. જો ચીન બાંગ્લાદેશના લાલમોનીરહાટ એરબેઝનો ઉપયોગ કરે છે, તો ભારતને સૈન્ય અને આર્થિક બંને સ્તરે નુકસાન થઈ શકે છે.
આ ઉપરાંત, ચીનની વધતી હાજરી દક્ષિણ એશિયામાં ભારતના પ્રભુત્વને પણ પડકારી રહી છે. ભારતે પોતાની કુટનીતિ અને સૈન્ય વ્યૂહરચના બંનેને મજબૂત કરવી પડશે જેથી ચીનની વધતી હરકતોનો સામનો કરી શકાય.
```
