ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਲਾਈਫਸਟਾਈਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਆਯੁਰਵੇਦ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਚਿਕਿਤਸਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਆਯੁਰਵੇਦਿਕ ਇਲਾਜਾਂ ਦੀ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਸਾਈਡ ਇਫੈਕਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ: ਤਿੰਨ ਦੋਸ਼ – ਵਾਤ, ਪਿੱਤ ਅਤੇ ਕਫ਼
ਡਾ. ਚੰਚਲ ਸ਼ਰਮਾ, ਜੋ ਆਸ਼ਾ ਆਯੁਰਵੇਦਾ ਦੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ ਰੋਗ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗ ਹਨ, ਦੱਸਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਤਿੰਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਟਿਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ – ਵਾਤ, ਪਿੱਤ ਅਤੇ ਕਫ਼। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ "ਤ੍ਰਿਦੋਸ਼" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਊਰਜਾ ਦੇ ਤਿੰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ। ਜੇ ਇਹ ਤਿੰਨੋਂ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਨਸਾਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ – ਸਰੀਰਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ।
ਵਾਤ ਦੋਸ਼ – ਇਹ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ, ਚੱਲਣ-ਫਿਰਨ, ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸੰਚਾਰ (ਜਿਵੇਂ ਸਾਹ ਲੈਣਾ, ਖ਼ੂਨ ਦਾ ਦੌਰਾ) ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਪਿੱਤ ਦੋਸ਼ – ਇਹ ਦੋਸ਼ ਅੱਗ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਪਾਚਨ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਊਰਜਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਕਫ਼ ਦੋਸ਼ – ਇਹ ਦੋਸ਼ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ, ਸਥਿਰਤਾ, ਅਤੇ ਨਮੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਜੋੜਾਂ ਨੂੰ ਚਿਕਨਾਈ ਦੇਣਾ, ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਠੰਡਾ ਰੱਖਣਾ ਆਦਿ।
ਸਿਹਤਮੰਦ ਅਤੇ ਫਿੱਟ ਰਹਿਣ ਲਈ ਅਪਣਾਓ ਇਹ ਆਸਾਨ ਆਯੁਰਵੇਦਿਕ ਉਪਾਅ
ਅੱਜ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਸਭ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ ਫਿੱਟ ਰਹੇ, ਮਨ ਸ਼ਾਂਤ ਰਹੇ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਲਈ ਕਈ ਲੋਕ ਜਿਮ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਡਾਈਟਿੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕੁਝ ਕੁਦਰਤੀ, ਸਾਈਡ ਇਫੈਕਟ ਫ੍ਰੀ ਅਤੇ ਸਥਾਈ ਉਪਾਅ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਆਯੁਰਵੇਦ ਵੱਲ ਰੁਖ਼ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਸਮਝਦਾਰੀ ਭਰਿਆ ਕਦਮ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਥੇ 7 ਆਸਾਨ ਆਯੁਰਵੇਦਿਕ ਉਪਾਅ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ, ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
1. ਧਿਆਨ (Meditation): ਮਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਸੰਤੁਲਨ
ਧਿਆਨ ਜਾਂ ਮੈਡੀਟੇਸ਼ਨ, ਤੁਹਾਡੇ ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕੁਝ ਮਿੰਟਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਤਣਾਅ ਵੀ ਘੱਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੀ ਸੋਚਣ-ਸਮਝਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੰਭਾਲ ਸਕਦੇ ਹੋ।
2. ਉਚਿਤ ਆਹਾਰ: ਸਰੀਰ ਅਨੁਸਾਰ ਖਾਣਾ ਚੁਣੋ
ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਸਰੀਰ ਵੱਖਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਯੁਰਵੇਦ ਇਸੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਖਾਣਾ ਚੁਣਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਇਨਸਾਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਦੋਸ਼ – ਵਾਤ, ਪਿੱਤ ਅਤੇ ਕਫ਼ – ਦਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਤੁਲਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੈਅ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
3. ਪੰਚਕਰਮ: ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਡੀਟੌਕਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ
ਪੰਚਕਰਮ ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੀ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਵਿਧੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਮਾਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਡੀਟੌਕਸ ਹੈ ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਰੋਗਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵੀ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
4. ਦੈਨਿਕ ਦਿਨਚਰਿਆ: ਸਹੀ ਰੁਟੀਨ ਅਪਣਾਓ
ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਦਿਨ ਕਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਕਦੋਂ ਖਾਣਾ ਹੈ, ਕਦੋਂ ਸੌਣਾ ਹੈ – ਇਹ ਸਭ ਤੈਅ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਨਿਯਮਤ ਦਿਨਚਰਿਆ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪਾਚਨ ਚੰਗਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਮਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੋਨੋਂ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
5. ਤਣਾਅ ਪ੍ਰਬੰਧਨ: ਯੋਗ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਉਪਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਟ੍ਰੈਸ ਦੂਰ ਕਰੋ
ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਤਣਾਅ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਸਨੂੰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਕੰਟਰੋਲ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਯੋਗ, ਪ੍ਰਾਣਾਇਆਮ, ਮੈਡੀਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਆਯੁਰਵੇਦਿਕ ਮਸਾਜ ਜਿਹੇ ਉਪਾਅ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹਨ।
6. ਪੂਰੀ ਨੀਂਦ: ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਦੇਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ
ਨੀਂਦ ਸਿਰਫ਼ ਥਕਾਨ ਮਿਟਾਉਣ ਦਾ ਜ਼ਰੀਆ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਸਰੀਰ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਕਾਰਗਰ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੀ ਨੀਂਦ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਅਸਰ ਤੁਹਾਡੇ ਮੂਡ, ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ – ਤਿੰਨੋਂ 'ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
7. ਹਰਬਲ ਇਲਾਜ: ਆਯੁਰਵੇਦਿਕ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦਾ ਕਮਾਲ
ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਜਿਹੀਆਂ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ, ਬਲਕਿ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਤੁਲਸੀ – ਜ਼ੁਕਾਮ-ਖਾਂਸੀ ਅਤੇ ਬੁਖ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਫਾਇਦੇਮੰਦ, ਇਮਿਊਨਿਟੀ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੀ।
ਅਸ਼ਵਗੰਧਾ – ਤਣਾਅ ਘੱਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਹਲਦੀ – ਸਰੀਰ ਦੀ ਸੋਜ ਘੱਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੱਟ ਜਾਂ ਸੰਕਰਮਣ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
ਆਂਵਲਾ – ਵਿਟਾਮਿਨ C ਦਾ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤ, ਪਾਚਨ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ।
ਨੀਮ – ਖ਼ੂਨ ਸਾਫ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ਤਾਵਰੀ ਅਤੇ ਗੁਡੂਚੀ – ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ।
ਆਯੁਰਵੇਦ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਚਿਕਿਤਸਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਕੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਤੁਸੀਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਊਰਜਾਵਾਨ ਅਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਜੀਵਨ ਵੀ ਜੀ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਸਿਹਤਮੰਦ ਅਤੇ ਫਿੱਟ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਅੱਜ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਣੀ ਦਿਨਚਰਿਆ ਵਿੱਚ ਇਹ ਆਯੁਰਵੇਦਿਕ ਉਪਾਅ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ।
```
