ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਅਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤਣਾਅ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (ਆਰਬੀਆਈ) ਨੇ 'ਸਾਵਧਾਨੀ ਭਰੇ ਆਸ਼ਾਵਾਦ' (cautious optimism) ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮਈ 2025 ਦੇ ਆਰਬੀਆਈ ਬੁਲੇਟਿਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧਣ ਵਾਲੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਬਣਿਆ ਰਹੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਸਾਲ ਜਾਪਾਨ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਕੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਚੌਥੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਬਣਨ ਦੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਹੈ।
ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਆਪਣੇ 'State of the Economy' ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, "ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਾ ਦਬਾਅ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘੱਟ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2025-26 ਤੱਕ ਇਹ ਟੀਚੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਥਿਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਬੰਪਰ ਰਬੀ ਫ਼ਸਲ ਅਤੇ ਆਮ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਮਾਨਸੂਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਪੇਂਡੂ ਮੰਗ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗੀ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗੀ।"
ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ
ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਮੌਦ੍ਰਿਕ, ਵਿੱਤੀ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਥਿਰਤਾ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ। ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ, ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਅਤੇ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਵਰਗੇ ਤੱਤ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਨਿਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਆਕਰਸ਼ਕ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਬੁਲੇਟਿਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਪੁਨਰਗਠਨ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੇ ਬਦਲਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ "ਕਨੈਕਟਰ ਦੇਸ਼" ਵਜੋਂ ਉੱਭਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ, ਡਿਜੀਟਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲਸ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ। ਯੂਕੇ ਨਾਲ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ ਮੁਫ਼ਤ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਾ (FTA) ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੰਕੇਤ ਹੈ।
ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਅਸਥਿਰਤਾ
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਵਧਦੇ ਤਣਾਅ ਕਾਰਨ ਵਿੱਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਭਾਰੀ ਅਸਥਿਰਤਾ ਦੇਖੀ ਗਈ। ਇੰਡੀਆ VIX ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਤਣਾਅ ਘੱਟ ਹੋਣ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ।
ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, "ਸਥਾਨਕ ਵਿੱਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਂਟੀਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਆਇਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਸ਼੍ਰੇਅ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਕਮੀ, ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਮੁਦਰਾਸਫੀਤੀ ਦੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।"
ਨਿਵੇਸ਼ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਬਦਲਾਅ
ਇੱਕ ਦਿਲਚਸਪ ਬਦਲਾਅ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਾਰਚ 2025 ਵਿੱਚ ਘਰੇਲੂ ਸੰਸਥਾਗਤ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ (DIIs) ਦਾ ਮਾਲਕੀ ਹੱਕ ਹੁਣ ਨਿਫਟੀ-500 ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ (FPIs) ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਢਾਂਚਾਗਤ ਬਦਲਾਅ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਮਿਊਚੁਅਲ ਫੰਡ ਅਤੇ ਬੀਮਾ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਰਗੇ DII ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੂੰ ਵੱਧ ਸਥਿਰਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਨਵਰੀ 2025 ਤੋਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਨੀਤੀਗਤ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਤੋਂ ਲਿਕਵਿਡਿਟੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰਤਾ ਆਈ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਸੰਕੇਤਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਬਣਾਈ ਰੱਖ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਨਵੇਂ ਮੌਕਿਆਂ ਦਾ ਲਾਭ ਉਠਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਮਜ਼ਬੂਤ ਮੈਕਰੋਇਕੋਨੌਮਿਕ ਫੰਡਾਮੈਂਟਲਸ, ਸਥਿਰ ਨੀਤੀ ਢਾਂਚਾ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਇੰਜਨ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ।
