ਚੀਨ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਲਾਲਮੋਨਿਰਹਾਟ ਏਅਰਬੇਸ ਉੱਤੇ ਨਜ਼ਰ ਟਿਕਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਚਿਕਨ ਨੈੱਕ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕੂਟਨੀਤਕ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
India vs China: ਚੀਨ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਚਾਲਬਾਜ਼ੀ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਇਲਾਕੇ ‘ਚਿਕਨ ਨੈੱਕ’ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਲਾਲਮੋਨਿਰਹਾਟ ਏਅਰਬੇਸ ਉੱਤੇ ਉਸਦੀ ਨਜ਼ਰ ਗੱਡੀ ਹੈ। ਇਹ ਏਅਰਬੇਸ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਸਮੇਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਿਲੀਗੁੜੀ ਕੌਰੀਡੋਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਚਿਕਨ ਨੈੱਕ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪੂਰਬੀ-ਉੱਤਰੀ ਰਾਜਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀ ਸਿਰਫ਼ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਚੌੜੀ ਪੱਟੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ‘ਭਾਰਤ ਦੀ ਜਾਨ’ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਚੀਨ ਦੀ ਇਸ ਹਰਕਤ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਵਧਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਜੇਕਰ ਚੀਨ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇੱਥੇ ਵੱਧਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਰਣਨੀਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਲਈ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਲਾਲਮੋਨਿਰਹਾਟ ਏਅਰਬੇਸ ਕਿਉਂ ਹੈ ਖ਼ਾਸ?
ਲਾਲਮੋਨਿਰਹਾਟ ਏਅਰਬੇਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਪਛਾਣ ਹੈ। ਇਹ ਏਅਰਬੇਸ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਚੀਨ ਨੇ 2018 ਵਿੱਚ ਇਸ ਏਅਰਬੇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਿਖਾਈ ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਖ਼ਬਰ ਨੇ ਹੜਕੰਪ ਮਚਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਇਸ ਏਅਰਬੇਸ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਸਿਲੀਗੁੜੀ ਕੌਰੀਡੋਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਸਿਲੀਗੁੜੀ ਕੌਰੀਡੋਰ ਜਾਂ ਚਿਕਨ ਨੈੱਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੂਰਬੀ-ਉੱਤਰੀ ਰਾਜਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਸੰਕਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ, ਜੋ ਸਿਰਫ਼ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਚੌੜੀ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਹੇ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੂਰਬੀ-ਉੱਤਰੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਘਾਤਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਚੀਨ ਦਾ ਰਣਨੀਤਕ ਇਰਾਦਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਚਿੰਤਾ
ਚੀਨ ਦਾ ਮਕਸਦ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਏਅਰਬੇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸੇਂਧ ਲਗਾਉਣਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਲਗਾਤਾਰ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਸਬੰਧ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਲਈ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ 2019 ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਨੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਏਵੀਏਸ਼ਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਪਰ ਚੀਨ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਕੰਮ ਧੀਮਾ ਪੈ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਹੁਣ ਚੀਨ ਨੇ ਫਿਰ ਤੋਂ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਸਬੰਧ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਕ ਬਦਲਾਅ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦਾ ਵਧਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਅੰਤਰਿਮ ਸਰਕਾਰ ਬਣੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਮੁੱਖ ਸਲਾਹਕਾਰ ਮੁਹੰਮਦ Yunus ਹਨ। Yunus ਨੇ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਚੀਨ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦੋਨੋਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸਬੰਧ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਸਬੰਧੀ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਕਦਮ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕੀਤੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਚੀਨ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ।
ਭਾਰਤ ਲਈ ਇਹ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਵਧਦੀ ਨੇੜਤਾ ਤੋਂ ਚੀਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਣਨੀਤਕ ਹਿੱਤਾਂ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਸਿਲੀਗੁੜੀ ਕੌਰੀਡੋਰ ਜਿਹੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦਾ ਦਖ਼ਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਲਈ ਕੀ ਹਨ ਚੁਣੌਤੀਆਂ?
ਚਿਕਨ ਨੈੱਕ ਦਾ ਭੂਗੋਲ ਭਾਰਤ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਪੂਰਬੀ-ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੰਪਰਕ ਬਾਕੀ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਚੀਨ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਲਾਲਮੋਨਿਰਹਾਟ ਏਅਰਬੇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਦੋਨੋਂ ਪੱਧਰਾਂ 'ਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਚੀਨ ਦੀ ਵਧਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਭੁੱਤਵ ਨੂੰ ਵੀ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕੂਟਨੀਤੀ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਰਣਨੀਤੀ ਦੋਨੋਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਜੋ ਚੀਨ ਦੀ ਵਧਦੀ ਹਰਕਤਾਂ ਦਾ ਸਾਮਣਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।
```
