ਚੀਨ, ਜਿਸਦਾ ਅਧਿਕਾਰਤ ਨਾਮ 'ਚੀਨੀ ਪੀਪਲਜ਼ ਰਿਪਬਲਿਕ' (People's Republic of China) ਹੈ, ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬੀਜਿੰਗ ਹੈ। ਚੀਨ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। 96,41,144 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਰਕਬੇ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਰੂਸ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੀਸਰਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇੰਨੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਰਕਬੇ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਸਦੀ ਸੀਮਾ 15 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਚੀਨ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ ਲਗਭਗ 5,000 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਇੱਕ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਗਣਰਾਜ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਨੇਤ੍ਰਿਤਵ ਇੱਕ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ 22 ਸੂਬੇ, 5 ਸਵੈ-ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, 4 ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਅਤੇ 2 ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਖੇਤਰ ਹਨ। ਚੀਨ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਦੂਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦਾ ਸਥਾਈ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਿਰਯਾਤਕ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਆਯਾਤਕ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਪਰਮਾਣੂ ਮਹਾਸ਼ਕਤੀ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਰਹਿ ਕੇ ਚੀਨ ਨੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਵਾਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਨਿਯੰਤਰਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਚੀਨ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਮਹਾਸ਼ਕਤੀ
ਚੀਨ ਨੂੰ 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਅਪ੍ਰਤੀਰੋਧੀ ਮਹਾਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਪੀਪਲਜ਼ ਰਿਪਬਲਿਕ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1 ਅਕਤੂਬਰ 1949 ਨੂੰ ਹੋਈ, ਜਦੋਂ ਕਮਿਊਨਿਸਟਾਂ ਨੇ ਗ੍ਰਹਿ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਕੁਓਮਿਨਟਾਂਗ ਉੱਤੇ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਓਮਿਨਟਾਂਗ ਤਾਈਵਾਨ ਜਾਂ ਚੀਨੀ ਗਣਰਾਜ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੁੱਖ ਭੂਮੀ ਚੀਨ ਉੱਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ। ਚੀਨ ਤਾਈਵਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਵੈ-ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਮੰਨਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਤਾਈਵਾਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੁਤੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਦੋਨੋਂ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਨੂੰ ਚੀਨ ਦਾ ਵੈਧ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।
ਚੀਨ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ ਦਾ ਲਿਖਤ ਇਤਿਹਾਸ ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਗ੍ਰੰਥ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਚੀਨ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭੂਗੋਲ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਤਿੱਬਤ, ਤਾਈਵਾਨ, ਮੰਗੋਲੀਆ ਅਤੇ ਤੁਰਕਮੇਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸੰਦਰਭਾਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੂੰ ਹਰਿਵਰਸ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜੋ ਜੰਬੂਦਵੀਪ ਦੇ 9 ਮੁੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।
ਜਾਣੋ ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਪਾਰਕ ਸਬੰਧ
ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਬੰਧ ਵੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹਨ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦਾ ਰੇਸ਼ਮੀ ਕਪੜਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੀ। ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭਾਪਰਵ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਕੀਟਜ ਅਤੇ ਪੱਟਜ ਕਪੜੇ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ। ਚੀਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸਿੱਧਾ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਸ਼ਾਂਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਸੀ, ਜੋ ਪੂਰਬੀ ਚੀਨ ਵਿੱਚ 18ਵੀਂ ਤੋਂ 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਪੀਲੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਸਥਿਤ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਨੇ 221 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਚੀਨ ਦਾ ਏਕੀਕਰਣ ਕੀਤਾ।
ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ (206 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਤੋਂ 220 ਈਸਵੀ) ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਚੀਨ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਉੱਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਛਾਪ ਪਈ ਜੋ ਹੁਣ ਤੱਕ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁਈ, ਥਾਂਗ ਅਤੇ ਸੋਂਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਚੀਨ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। 1271 ਵਿੱਚ ਮੰਗੋਲ ਸਰਦਾਰ ਕੁਬਲਾਈ ਖਾਂ ਨੇ ਯੁਆਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮਿੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਨੇ 1368 ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 1911 ਤੱਕ ਕੁਇੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਨੇ ਚੀਨ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਚੀਨ ਦਾ ਆਖ਼ਰੀ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਸੀ।
1911 ਵਿੱਚ ਡਾ. ਸਨ ਯਤ-ਸੇਨ ਦੇ ਨੇਤ੍ਰਿਤਵ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਦਾ ਅੰਤ ਕਰਕੇ ਚੀਨੀ ਗਣਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਰਿਹਾ। 1928 ਵਿੱਚ ਜਨਰਲ ਚਿਆਂਗ ਕਾਈ-ਸ਼ੇਕ ਨੇ ਕੁਓਮਿਨਟਾਂਗ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਚੀਨ ਉੱਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਕਰ ਲਿਆ। 1949 ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਸਿਵਲ ਵਾਰ ਵਿੱਚ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਰਿਪਬਲਿਕ ਆਫ਼ ਚਾਈਨਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।
1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਭਿਆਨਕ ਸੋਕਾ ਪਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 2 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ। 1978 ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਸੁਧਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੀਨ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। 1998 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਝੂ ਰੋਂਗਜੀ ਨੇ ਰਾਜ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਨਿੱਜੀਕਰਨ ਲਈ ਆਰਥਿਕ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਦੀ ਨੀਤੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ।
