ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਦੀ ਭੱਜ-ਦੌੜ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਵਿਗੜੀ ਲਾਈਫਸਟਾਈਲ ਅਤੇ ਗਲਤ ਖਾਣ-ਪਾਣ ਨੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਅੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ – ਲੀਵਰ ਯਾਨੀ ਜਿਗਰ – ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 50 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਫੈਟੀ ਲੀਵਰ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈ ਲੋਕ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਹਲਕੇ ਵਿੱਚ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਥੋੜੀ ਡਾਈਟਿੰਗ ਜਾਂ ਐਕਸਰਸਾਈਜ਼ ਨਾਲ ਇਹ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਪਰ ਸੱਚ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਇਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਫੈਟੀ ਲੀਵਰ ਫਾਈਬਰੋਸਿਸ ਅਤੇ ਲੀਵਰ ਕੈਂਸਰ ਵਰਗੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਾਂਗੇ ਕਿ ਯੋਗ ਕਿਵੇਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲੀਵਰ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਜਿਗਰ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਹੈਲਦੀ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਯੋਗ – ਲੀਵਰ ਲਈ ਵਰਦਾਨ
ਆਯੁਰਵੇਦ ਅਤੇ ਯੋਗ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਸੰਭਵ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਵਾਮੀ ਰਾਮਦੇਵ ਵਰਗੇ ਯੋਗ ਗੁਰੂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਆਏ ਹਨ ਕਿ ਨਿਯਮਿਤ ਯੋਗ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਲੀਵਰ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਯੋਗ ਦੇ ਕੁਝ ਆਸਣ ਜਿਵੇਂ ਕਪਾਲਭਾਤੀ, ਅਨੁਲੋਮ-ਵਿਲੋਮ, ਭੁਜੰਗਾਸਨ, ਮੱਤਸੇਂਦਰਾਸਨ ਅਤੇ ਧਨੁਰਾਸਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੀਵਰ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਆਸਣ ਲੀਵਰ ਦੀਆਂ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਬਲੱਡ ਫਲੋ ਬਿਹਤਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਸਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਯੋਗ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਲੀਵਰ ਲਈ
- ਲੀਵਰ ਨੂੰ ਡੀਟੌਕਸ ਕਰਦਾ ਹੈ
- ਬਲੱਡ ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ
- ਫੈਟ ਮੈਟਾਬੋਲਿਜ਼ਮ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਕਰਦਾ ਹੈ
- ਪਾਚਨ ਕਿਰਿਆ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ
- ਸਟ੍ਰੈਸ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਲੀਵਰ ਲਈ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
ਕਿਉਂ ਵਿਗੜ ਰਹੀ ਹੈ ਲੀਵਰ ਦੀ ਸਿਹਤ?
ਬਦਲਦੀ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਲੀਵਰ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਬਿਲਕੁਲ ਸ਼ਰਾਬ ਨਾ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਵੀ 'ਨਾਨ-ਅਲਕੋਹਲਿਕ ਫੈਟੀ ਲੀਵਰ' ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ –
- ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਅਤੇ ਜੰਕ ਫੂਡ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੇਵਨ
- ਮੋਟਾਪਾ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੀ ਘਾਟ
- ਨੀਂਦ ਦੀ ਘਾਟ
- ਲਗਾਤਾਰ ਤਣਾਅ
- ਜ਼ਿਆਦਾ ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਨਮਕ ਦਾ ਸੇਵਨ
- ਅਤਿਕਾਤਿ ਤਲਿਆ-ਭੁੰਨਿਆ ਅਤੇ ਮਸਾਲੇਦਾਰ ਖਾਣਾ
- ਅਲਕੋਹਲ
ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 65% ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲੀਵਰ ਸਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਅਤੇ 85% ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਅਲਕੋਹਲ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਹੈ।
ਲੀਵਰ ਦੇ ਵਿਗੜਨ ਦੇ ਲੱਛਣ
ਲੀਵਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਅਕਸਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਵੱਧਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਸਦੇ ਲੱਛਣ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਦ ਤੱਕ ਸਥਿਤੀ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਕੇਤਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਾ ਕਰੋ:
- ਲਗਾਤਾਰ ਥਕਾਨ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰੀ
- ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਜਾਂ ਭਾਰੀਪਣ
- ਆँਖਾਂ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦਾ ਪੀਲਾ ਪੈਣਾ
- ਭੁੱਖ ਵਿੱਚ ਕਮੀ
- ਪੇਟ, ਟਖਨੇ ਜਾਂ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਜ
- ਉਲਟੀ ਆਉਣਾ
- ਪਾਚਨ ਖਰਾਬ ਰਹਿਣਾ
ਯੋਗ: ਲੀਵਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਨੈਚਰਲ ਇਲਾਜ
ਯੋਗ ਕੇਵਲ ਸਰੀਰਕ ਕਸਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਸਰੀਰ, ਮਨ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਲੀਵਰ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਖ਼ਾਸ ਯੋਗਾਸਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਮੁੱਖ ਹਨ:
1. ਕਪਾਲਭਾਤੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ
ਇਹ ਆਸਣ ਪੇਟ ਦੀ ਚਰਬੀ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਪਾਚਨ ਸੁਧਾਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੀਵਰ ਵਿੱਚ ਬਲੱਡ ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਵਧਾ ਕੇ ਇਸਦੀ ਕਾਰਜਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
2. ਅਨੁਲੋਮ-ਵਿਲੋਮ
ਸਾਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਅਭਿਆਸ ਤਣਾਅ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੀਵਰ ਨੂੰ ਡੀਟੌਕਸ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
3. ਭੁਜੰਗਾਸਨ (ਸਰਪ ਮੁਦਰਾ)
ਇਸ ਨਾਲ ਪੇਟ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੀਵਰ ਦੀ ਕਾਰਜਕੁਸ਼ਲਤਾ ਵਧਦੀ ਹੈ।
4. ਧਨੁਰਾਸਨ (ਧਨੁਸ਼ ਮੁਦਰਾ)
ਇਹ ਆਸਣ ਲੀਵਰ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਚਨ ਤੰਤਰ ਨੂੰ ਦੁਰੁਸਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
5. ਨੌਕਾਸਨ (ਨਾਵ ਮੁਦਰਾ)
ਲੀਵਰ ਦੀ ਚਰਬੀ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਅੰਤਰਿਕ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਲੀਵਰ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਸਫਾਈ: ਡਾਈਟ ਵਿੱਚ ਇਹ ਬਦਲਾਅ ਕਰੋ
ਯੋਗ ਦੇ ਨਾਲ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਡਾਈਟ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਬਦਲਾਅ ਕਰ ਲਓ ਤਾਂ ਲੀਵਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਜਲਦੀ ਫਾਇਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਕੁਝ ਜ਼ਰੂਰੀ ਆਹਾਰ ਅਤੇ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਸਬੰਧੀ ਟਿਪਸ:
ਕੀ ਖਾਣਾ ਹੈ?
- ਮੌਸਮੀ ਫਲ (ਪਪੀਤਾ, ਸੇਬ, ਅਨਾਰ, ਸੰਤਰਾ)
- ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ (ਪਾਲਕ, ਮੇਥੀ, ਬਰੋਕਲੀ)
- ਸਾਬਤ ਅਨਾਜ (ਬਰਾਊਨ ਰਾਈਸ, ਓਟਸ)
- ਲੋ ਫੈਟ ਡੇਅਰੀ ਪ੍ਰੋਡਕਟ
- ਹਾਈਡ੍ਰੇਸ਼ਨ ਲਈ ਨਿੰਬੂ ਪਾਣੀ, ਨਾਰੀਅਲ ਪਾਣੀ
ਕੀ ਨਾ ਖਾਣਾ ਹੈ?
- ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਅਤੇ ਪੈਕੇਜਡ ਫੂਡ
- ਸੈਚੁਰੇਟਡ ਫੈਟ (ਤਲਿਆ-ਭੁੰਨਿਆ ਖਾਣਾ)
- ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਿੱਠਾ ਅਤੇ ਨਮਕ
- ਕਾਰਬੋਨੇਟਡ ਡਰਿੰਕ
- ਅਲਕੋਹਲ
ਕਿਉਂ ਯੋਗ ਹੈ ਸਭ ਤੋਂ ਅਸਰਦਾਰ ਤਰੀਕਾ?
- ਕਮ ਖਰਚ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਸਰ: ਦਵਾਈ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਯੋਗ ਇੱਕ ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਸਸਤਾ ਉਪਾਅ ਹੈ।
- ਨੈਚਰਲ ਡੀਟੌਕਸ: ਯੋਗ ਲੀਵਰ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਟੌਕਸਿਨਜ਼ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ।
- ਮੈਂਟਲ ਹੈਲਥ: ਯੋਗ ਤਣਾਅ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੀ ਘਟਦਾ ਹੈ।
- ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀ ਆਦਤ: ਇਸਨੂੰ ਰੁਟੀਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਕੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਹੈਲਦੀ ਰਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਫੈਟੀ ਲੀਵਰ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਗ਼ਲਤੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਭਲੇ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਸਾਈਲੈਂਟ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਧਿਆਨ ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਪੂਰੇ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਯੋਗ, ਸੰਤੁਲਿਤ ਆਹਾਰ ਅਤੇ ਹੈਲਦੀ ਲਾਈਫਸਟਾਈਲ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਲੀਵਰ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਬਲਕਿ ਇਸਦੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
