ભારતમાં સાયબર ફ્રોડના કિસ્સાઓમાં ઝડપથી વધારો થઈ રહ્યો છે અને તેના કારણે સામાન્ય લોકોને ભારે આર્થિક નુકસાન ભોગવવું પડી રહ્યું છે. ચાલુ નાણાકીય વર્ષ 2024ના પ્રારંભિક 9 મહિનામાં 107.21 કરોડ રૂપિયાની છેતરપિંડી થઈ ચૂકી છે. લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવેલા આંકડાઓ મુજબ, ડિજિટલ વ્યવહારોમાં વધારો થવા સાથે સાયબર ગુનેગારો પણ નવા-નવા ઉપાયોથી લોકોને પોતાનો શિકાર બનાવી રહ્યા છે.
ડિજિટલ પેમેન્ટ વધતાં સાયબર ક્રાઇમ પણ વધ્યો
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ડિજિટલ પેમેન્ટનો ચલણ ખૂબ વધ્યો છે, જેનાથી વ્યવહારો સરળ બન્યા છે, પરંતુ તેની સાથે સાથે સાયબર ફ્રોડના કિસ્સાઓમાં પણ વધારો થયો છે. બેન્કો અને નાણાકીય સંસ્થાઓના આંકડાઓ અનુસાર, 2015માં 1 લાખ રૂપિયાથી વધુના સાયબર ફ્રોડના 845 કેસ નોંધાયા હતા, જેમાં 18.46 કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થયું હતું.
પરંતુ 2024 સુધીમાં આ આંકડો 29,000થી વધુ કેસો સુધી પહોંચી ગયો છે, જેમાં 177.05 કરોડ રૂપિયાની છેતરપિંડી થઈ છે. 2024માં અત્યાર સુધીમાં 13,384 સાયબર ફ્રોડ નોંધાયા છે, જેમાં 107.21 કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થયું છે.
કયાં રીતે લોકોને શિકાર બનાવવામાં આવી રહ્યા છે?
વિત્ત મંત્રાલયના મતે, સાયબર ગુનેગારો અલગ-અલગ રીતે લોકોને છેતરી રહ્યા છે. તેમાં મુખ્યત્વે શામેલ છે:
• ફિશિંગ એટેક: ખોટી વેબસાઇટ્સ અથવા લિંક્સ મોકલીને તમારી ખાનગી માહિતી ચોરવી.
• અધુરા KYC વાળા એકાઉન્ટ્સ: બેન્કો અથવા વોલેટ કંપનીઓના નામે KYC અપડેટ કરવાના બહાને છેતરપિંડી કરવી.
• ખોટા હોટલ બુકિંગ અને કુરિયર સ્કેમ: ખોટી હોટલ બુકિંગ સાઇટ્સ બનાવીને લોકો પાસેથી પૈસા પડાવી લેવા.
• ખોટી લોટરી અને ઈનામનો લોભ: ફોન કોલ અથવા ઈમેલ દ્વારા ખોટા ઈનામ જીતવાની જાણકારી આપીને પૈસા પડાવી લેવા.
ઓનલાઈન સ્કેમથી કેવી રીતે બચવું?
જો તમે સાયબર છેતરપિંડીનો શિકાર બનવાથી બચવા માંગો છો, તો આ સાવચેતીઓનું પાલન કરો:
• અજાણ્યા લિંક પર ક્લિક ન કરો – કોઈ શંકાસ્પદ ઈમેલ, મેસેજ અથવા વોટ્સએપ લિંક પર ક્લિક કરવાનું ટાળો.
• માત્ર અધિકૃત વેબસાઇટથી જ બુકિંગ કરો – હોટલ, કુરિયર અથવા અન્ય સેવાઓ માટે માત્ર અધિકૃત વેબસાઇટનો ઉપયોગ કરો.
• સોશિયલ મીડિયાના ખોટા ઓફર્સથી સાવધાન રહો – આકર્ષક જાહેરાતો અથવા મોટી છૂટના ચક્કરમાં ન પડો.
• કોઈને પણ તમારી બેન્કિંગ ડિટેલ્સ ન આપો – અજાણ્યા વ્યક્તિને OTP, પાસવર્ડ અથવા બેન્કિંગ માહિતી શેર ન કરો.
• પેમેન્ટ કરતા પહેલા સાઇટને વેરિફાઇ કરો – કોઈ પણ પેમેન્ટ કરતા પહેલા વેબસાઇટની પ્રામાણિકતા ચકાસી લો.
સાયબર ફ્રોડથી સતર્ક રહો, સુરક્ષિત રહો
સરકાર અને નાણાકીય સંસ્થાઓ સાયબર ક્રાઇમ પર રોક લગાવવા માટે કડક પગલાં લઈ રહી છે, પરંતુ તમારી સતર્કતા સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે. ડિજિટલ પેમેન્ટનો ઉપયોગ ચોક્કસ કરો, પરંતુ છેતરપિંડીથી બચવા માટે હંમેશા સતર્ક રહો.
