ગળામાં ખરાશ થવી એ એક સામાન્ય સમસ્યા છે, ખાસ કરીને મોસમ બદલાવા, ઠંડા પીણાં કે વાયરલ ચેપ દરમિયાન. આવા સમયે લોકો ઘણીવાર દવાઓનો સહારો લે છે, પણ દરેક વખતે ડોક્ટર પાસે જવું જરૂરી નથી. આયુર્વેદમાં ઘણા ઘરેલુ ઉપાયો જણાવવામાં આવ્યા છે જે કોઈપણ આડઅસર વગર ગળાના દુઃખાવા અને ખરાશથી રાહત આપવામાં મદદ કરે છે. જો તમે પણ વારંવાર ગળામાં બળતરા અને ખરાશથી પરેશાન છો, તો નીચે જણાવેલા આ સરળ ઉપાયો ચોક્કસ અજમાવો.
1. ગરમ મીઠાવાળા પાણીથી કોગળા કરો
સૌથી સરળ અને જૂના ઘરેલુ ઉપચારોમાંથી એક છે મીઠાવાળા ગરમ પાણીથી કોગળા કરવા. આ માટે એક ગ્લાસ ગરમ પાણીમાં અડધી ચમચી મીઠું નાખીને સારી રીતે મિશ્ર કરો અને દિવસમાં બે થી ત્રણ વખત કોગળા કરો. આ ગળાની સોજો ઓછી કરે છે, બેક્ટેરિયાનો નાશ કરે છે અને કફ સાફ કરીને રાહત આપે છે.
2. મુલેઠીનું સેવન – ગળાનો રામબાણ ઇલાજ
આયુર્વેદમાં મુલેઠીને ગળાની સમસ્યાઓ માટે અમૃત માનવામાં આવે છે. તેના એક નાના ટુકડાને મોઢામાં રાખીને ધીમે ધીમે ચૂસવાથી ગળાની ખરાશ અને દુઃખાવામાં તરત રાહત મળે છે. જો તમે ઈચ્છો તો મુલેઠી પાવડરમાં થોડો મધ મિક્ષ કરીને પણ દિવસમાં એક-બે વખત સેવન કરી શકો છો.
3. ગાજર – ગળાના સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ફાયદાકારક
ગાજરને ઘણીવાર આંખો માટે સારું માનવામાં આવે છે, પરંતુ તેમાં રહેલા વિટામિન A અને C, તેમજ એન્ટીઓક્સીડેન્ટ્સ, ગળાના સ્વાસ્થ્યને પણ સુધારે છે. ગળામાં બળતરા કે ખરાશ થાય તો રોજિંદા તાજા ગાજર ખાઓ અથવા તેનો ફ્રેશ જ્યુસ પીવો. તે ગળાને ઠંડક આપે છે અને ચેપ સામે લડવામાં મદદ કરે છે.
4. કાળા મરી અને મિશ્રીનું મિશ્રણ
કાળા મરી અને મિશ્રી મિક્ષ કરીને સેવન કરવાથી ગળામાં જામેલો કફ અને ખરાશથી રાહત મળે છે. આ માટે સમાન માત્રામાં કાળા મરી પાવડર અને મિશ્રીને વાટીને એક ડબ્બામાં રાખો. દિવસમાં બે વાર ચપટી ભર આ મિશ્રણનું સેવન કરો. ધ્યાન રાખો, આ ખાધા પછી અડધા કલાક સુધી પાણી ન પીવું.
5. મધનું સેવન કરો
મધમાં રહેલા એન્ટિબેક્ટેરિયલ અને એન્ટિ-ઇન્ફ્લેમેટરી ગુણ ગળાની બળતરા અને સોજા ઘટાડે છે. દિવસમાં બે વાર એક-એક ચમચી મધ લો અને તેની સાથે હળવું ગરમ પાણી પીવો. આ માત્ર ગળાને આરામ આપે છે પણ રોગપ્રતિકારક શક્તિને પણ મજબૂત બનાવે છે. ખાસ કરીને જો ગળાની ખરાશ શરદીના કારણે હોય તો મધ ખૂબ અસરકારક સાબિત થાય છે.
6. આદુનો કાઢો પીવો
આદુમાં કુદરતી એન્ટિસેપ્ટિક અને સોજા વિરોધી ગુણો જોવા મળે છે. આ માટે આદુના કેટલાક ટુકડા લઈને પાણીમાં ઉકાળો જ્યાં સુધી પાણી અડધું ન રહે. પછી આ કાઢાને હળવું ગરમ રહેવા દો અને ગાળીને પીવો. દિવસમાં 2 થી 3 વખત તેનું સેવન કરવાથી ગળાનો દુઃખાવો અને ખરાશ ધીમે ધીમે ઓછી થાય છે.
7. પાનના પાનનો ઉપયોગ
જો ગળું બેસી ગયું હોય અથવા અવાજ કાઢવામાં તકલીફ પડતી હોય, તો પાનના પાનનો ઉપયોગ કરો. એક લીલું પાનનું પાન લો, તેમાં થોડી મિશ્રી નાખો અને ચાવો. આ ગળાને ભેજ આપવાની સાથે ખરાશથી પણ રાહત આપે છે. આયુર્વેદ અનુસાર આ ઉપાય ખાસ કરીને ગળું ખરાબ થવાથી અથવા ખૂબ બોલ્યા પછી આરામ આપવામાં મદદ કરે છે.
ગળાની ખરાશ સામાન્ય સમસ્યા છે પણ તેને અવગણવું નુકસાનકારક હોઈ શકે છે. જો શરૂઆતી લક્ષણોમાં જ આ સરળ અને અસરકારક આયુર્વેદિક ઘરેલુ ઉપાયો અપનાવવામાં આવે, તો કોઈપણ દવા વગર આરામ મળી શકે છે. જોકે જો તકલીફ ત્રણ-ચાર દિવસથી વધુ રહે કે તીવ્ર તાવ, સોજો અને દુઃખાવો વધે, તો ડોક્ટરનો સંપર્ક કરવો જરૂરી છે.
```
