ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਝੂਠੇ ਲੋਨ ਐਪਸ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਐਪਸ ਤੁਹਾਡੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਬੈਂਕ ਡਿਟੇਲਜ਼ ਚੋਰੀ ਕਰਕੇ ਖਾਤਾ ਖਾਲੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਤੁਰੰਤ ਡਿਲੀਟ ਕਰੋ।
ਲੋਨ ਐਪਸ: ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਫਟਾਫਟ ਲੋਨ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੋ, ਤਾਂ ਸਾਵਧਾਨ ਹੋ ਜਾਓ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗੂਗਲ ਪਲੇ ਸਟੋਰ 'ਤੇ ਕਈ ਝੂਠੇ ਲੋਨ ਐਪਸ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਜੋ ਅਸਲੀ ਲਗਦੇ ਹਨ ਪਰ ਤੁਹਾਡੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਬੈਂਕ ਡਿਟੇਲਜ਼ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਦੇ ਮਕਸਦ ਨਾਲ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇੰਡੀਅਨ ਸਾਈਬਰ ਕ੍ਰਾਈਮ ਕੋਆਰਡੀਨੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟਰ (I4C) ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਹੈਂਡਲ ‘Cyber Dost’ ਨੇ X (ਪਹਿਲਾਂ ਟਵਿੱਟਰ) ਰਾਹੀਂ ਯੂਜ਼ਰਸ ਨੂੰ ਅਲਰਟ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਐਪਸ ਦੀ ਸੂਚੀ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਡਿਲੀਟ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਇਹ ਲੋਨ ਐਪਸ ਨਹੀਂ, ਤੁਹਾਡੀ ਜੇਬ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹਨ
ਸਰਕਾਰੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ, ਇਹ ਲੋਨ ਐਪਸ ਯੂਜ਼ਰਸ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਅਤੇ ਆਸਾਨ ਲੋਨ ਦੇਣ ਦਾ ਲਾਲਚ ਦੇ ਕੇ ਆਪਣੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਐਪਸ KYC ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਯੂਜ਼ਰ ਤੋਂ ਆਧਾਰ, ਪੈਨ, ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਮੰਗਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਯੂਜ਼ਰ ਐਪ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਐਪ ਫੋਨ ਦੀ ਗੈਲਰੀ, ਕੌਨਟੈਕਟਸ, ਮਾਈਕ੍ਰੋਫੋਨ ਅਤੇ ਮੈਸੇਜਿਸ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਮੰਗਦੇ ਹਨ।
ਇੱਕ ਵਾਰ ਯੂਜ਼ਰ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਐਪਸ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਸਦੇ ਡਾਟਾ ਦੀ ਜਾਸੂਸੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਬਲਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਵੀ ਕੱਢ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕਈ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਐਪਸ ਲੋਨ ਦੇ ਪੈਸੇ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯੂਜ਼ਰ ਨੂੰ ਡਰਾਉਣ, ਧਮਕਾਉਣ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਵਿੱਚ ਕੀ-ਕੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ?
‘Cyber Dost’ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਚੇਤਾਵਨੀ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਹਿਮ ਬਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ:
- ਝੂਠੇ ਫਾਈਨੈਂਸ਼ੀਅਲ ਐਪਸ ਤੋਂ ਬਚੋ: ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਨ ਐਪਸ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰੋ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ RBI ਤੋਂ ਅਧਿਕਾਰਤ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇ।
- ਡਾਊਨਲੋਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਂਚੋ ਐਪਸ ਦੀ ਵੈਧਤਾ: ਕਿਸੇ ਵੀ ਐਪ ਨੂੰ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਦੇ ਡਿਵੈਲਪਰ, ਰਿਵਿਊ ਅਤੇ ਡਾਊਨਲੋਡਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੋ।
- ਬੇਲੋੜੀਆਂ ਇਜਾਜ਼ਤਾਂ ਨਾ ਦਿਓ: ਕੋਈ ਵੀ ਐਪ ਮਾਈਕ੍ਰੋਫੋਨ, ਗੈਲਰੀ, ਲੋਕੇਸ਼ਨ ਜਾਂ ਕੌਨਟੈਕਟਸ ਦੀ ਐਕਸੈਸ ਮੰਗਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੋਚੋ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
- ਪਰਸਨਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚੋ: ਕੋਈ ਵੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼, ਓਟੀਪੀ ਜਾਂ ਬੈਂਕ ਡਿਟੇਲ ਕਿਸੇ ਅਣਜਾਣ ਐਪ ਜਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਨਾ ਕਰੋ।
ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਨੈਕਸ਼ਨ
ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਝੂਠੇ ਲੋਨ ਐਪਸ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਕਸਦ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਮ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਡਿਜੀਟਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਵੀ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣਾ ਹੈ। ਕਈ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਐਪਸ ਨੂੰ ਚੀਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੀਮਾਵਰਤੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਫੋਨ ਕਾਲਸ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਰਿਕਾਰਡ
ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਅਲਰਟ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਕਾਲ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇੰਟਰਨੈਟ ਓਨ ਰੱਖਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਕੁਝ ਐਪਸ ਤੁਹਾਡੀ ਫੋਨ ਕਾਲ ਨੂੰ ਚੁੱਪਚਾਪ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਯੂਜ਼ਰਸ ਨੂੰ ਗੂਗਲ ਕ੍ਰੋਮ ਅਤੇ ਹੋਰ ਐਪਸ ਦੀਆਂ ਪਰਮਿਸ਼ਨ ਸੈਟਿੰਗਸ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਇਹ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਐਪਸ ਨੂੰ ਮਾਈਕ੍ਰੋਫੋਨ, ਕੈਮਰਾ ਜਾਂ ਕਾਲ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਐਪਸ ਨੂੰ ਕਰੋ ਤੁਰੰਤ ਡਿਲੀਟ
ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਾਈਬਰ ਦੋਸਤ ਨੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਐਪਸ ਦੀ ਲਿਸਟ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਬਦਲਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਝੂਠੇ ਲੋਨ ਐਪਸ ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ:
- Fast Loan
- Easy Credit
- Instant Cash
- Paisa Loan
- Cash Advance
- Rupee Wallet
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰੋ ਆਪਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ
- ਪਲੇ ਸਟੋਰ 'ਤੇ ਰੇਟਿੰਗ ਅਤੇ ਰਿਵਿਊ ਪੜ੍ਹੋ
- ਸਿਰਫ਼ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਹੀ ਐਪਸ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰੋ
- ਫੋਨ ਦੀਆਂ ਸੈਟਿੰਗਸ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਮਾਈਕ੍ਰੋਫੋਨ, ਕੈਮਰਾ, ਅਤੇ ਗੈਲਰੀ ਦੀ ਐਕਸੈਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ
- ਫਾਈਨੈਂਸ਼ੀਅਲ ਐਪਸ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੋ-ਫੈਕਟਰ ਆਥੈਂਟੀਕੇਸ਼ਨ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰੋ
- ਸ਼ੱਕੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦਿਖੇ ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਸਾਈਬਰ ਹੈਲਪਲਾਈਨ 1930 'ਤੇ ਕਾਲ ਕਰੋ ਜਾਂ www.cybercrime.gov.in 'ਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰੋ
