MIT ਦੀ ਰਿਸਰਚ ਵਿੱਚ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ChatGPT ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਸੋਚਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਘਟਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਘਟਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
AI: Massachusetts Institute of Technology (MIT) ਦੀ ਹਾਲ ਹੀ ਦੀ ਰਿਸਰਚ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਟੱਡੀ ਮੁਤਾਬਿਕ, ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ChatGPT ਵਰਗੇ ਜਨਰੇਟਿਵ AI ਟੂਲਜ਼ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਹ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਆਪਣੀ ਸੋਚਣ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਗੁਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਤਕਨੀਕੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਬਹਿਸ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ—ਕੀ AI ਸਾਡੀ ਬੁੱਧੀ ਨੂੰ ਧੀਮਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ?
ਰਿਸਰਚ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ?
MIT ਦੇ Media Lab ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇਸ ਸਟੱਡੀ ਵਿੱਚ 18 ਤੋਂ 39 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ 54 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ—
- ਪਹਿਲਾ ਸਮੂਹ ਜੋ ChatGPT ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ
- ਦੂਸਰਾ ਜੋ ਕੇਵਲ Google ਸਰਚ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ
- ਅਤੇ ਤੀਸਰਾ ਸਮੂਹ ਜਿਸਨੂੰ ਕੋਈ ਡਿਜੀਟਲ ਟੂਲ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ
ਤੀਨੋਂ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ SAT-ਸਟਾਈਲ ਨਿਬੰਧ ਲਿਖਣ ਦਾ ਕੰਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ 32 ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਡਸ ਨਾਲ ਲੈਸ EEG (Electroencephalography) ਮਸ਼ੀਨ ਰਾਹੀਂ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਨਤੀਜੇ ਰਹੇ ਚੌਂਕਾਉਣ ਵਾਲੇ
1. ChatGPT ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੀ ਕਿਰਿਆ
ਰਿਸਰਚ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ChatGPT ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸੋਚਣ ਵਿੱਚ ਨਿਸ਼ਕਿਰਿਆ ਰਹੇ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਟੂਲ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਮਿਲੇ ਜਵਾਬਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਸਫਲ ਰਹੇ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨੇ ਸਿੱਧਾ ਕਾਪੀ-ਪੇਸਟ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੇ ਉਹ ਹਿੱਸੇ, ਜੋ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ, ਡੂੰਘੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹਨ, ਸਰਗਰਮ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਏ।
2. Google ਸਰਚ ਨੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਸਰਗਰਮ
Google ਸਰਚ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਖੀ ਗਈ। ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ, ਸਮਝਣਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਯਾਨੀ ਕਿ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਇੰਟਰਨੈਟ ਸਰਚ ਅੱਜ ਵੀ ਸੋਚਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
3. ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਟੂਲ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਰਿਹਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ
ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਟੂਲ ਦੇ ਨਿਬੰਧ ਲਿਖ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਿਰਿਆ ਦੇਖੀ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਕੇਂਦਰ, ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਕਿਰਿਆ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਵਾਬ ਸੋਚ-ਸਮਝ ਕੇ ਲਿਖਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਨਿੱਜੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ।
ਟੂਲ ਬਦਲਣ 'ਤੇ ਕੀ ਹੋਇਆ?
ਰਿਸਰਚ ਨੂੰ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾਈ ਦੇਣ ਲਈ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਤੋਂ ਉਹੀ ਨਿਬੰਧ ਦੁਬਾਰਾ ਲਿਖਵਾਇਆ ਗਿਆ, ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਟੂਲਜ਼ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
- ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ChatGPT ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਟੂਲ ਦੇ ਲਿਖਣ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ।
- ਜਦਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਬਿਨਾਂ ਟੂਲ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ChatGPT ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।
ਨਤੀਜੇ ਫਿਰ ਚੌਂਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ChatGPT ਤੋਂ ਲਿਖ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਨਿਬੰਧ ਨੂੰ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਯਾਦ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ। ਜਦਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਖੁਦ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, ChatGPT ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਟੂਲ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਮਝਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਜਵਾਬ ਨੂੰ ਉਸ ਵਿੱਚ ਬਿਹਤਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਢਾਲਿਆ।
ਕੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਇਹ ਸਟੱਡੀ?
MIT ਦੀ ਇਹ ਸਟੱਡੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ChatGPT ਵਰਗੇ AI ਟੂਲਜ਼ ਸ਼ੌਰਟਕਟ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਾਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਗੱਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਡੀ ਗੰਭੀਰ ਸੋਚ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
AI ਟੂਲਜ਼ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਭਾਵੇਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਨਿਬੰਧ ਜਾਂ ਜਵਾਬ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਉਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਨਵਾਂ ਨਹੀਂ ਸਿੱਖ ਪਾਉਂਦੇ। ਸੋਚਣ, ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੁੰਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
AI ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗ਼ਲਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਇਸਦਾ ਸੰਤੁਲਿਤ ਇਸਤੇਮਾਲ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ:
- ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਖੁਦ ਸੋਚਣ ਅਤੇ ਜਵਾਬ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
- ChatGPT ਜਾਂ ਹੋਰ AI ਟੂਲਜ਼ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਸਹਾਇਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ।
- ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਜਾਂ ਨੂੰ AI ਲਿਟਰੇਸੀ ਪੜਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਮਝ ਸਕਣ ਕਿ AI ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਹੈ।
